Kentsel dönüşüm, Türkiye’nin gündeminde olan bir konu. Kentsel dönüşüm nedir?

Şu anda kentsel dönüşüm güncel bir konudur. Özellikle Van Depremi’nden sonra konunun ciddiyeti daha da anlaşıldı ve akabinde de hükümetimiz bu konunun üzerine gitmektedir. Başbakanımızın da o meşhur sözü var: ‘’Bu iş neye mal olursa olsun bu kentsel dönüşümü yapacağız.’’ Kentsel dönüşüm pahalı bir iş, ama yapılması zorunlu bir dönüşüm. Türkiye’miz deprem kuşağında, birçok ilimiz birinci dereceden deprem tehlikesi altındadır. Bunların içerisinde Kahramanmaraş da yer almaktadır.

Deprem bölgesinde olan Kahramanmaraş, kentsel dönüşümün neresinde?

Kahramanmaraş 1. derecede deprem bölgesidir. Yaklaşık 500 yıldan beri suskun olan Doğu Anadolu Fay Hattı, Kahramanmaraş’ın hemen güneyinden, Kapıçam, Türkoğlu, Kılılı istikametinde geçmektedir. Bu fay hattının da tarihte 500 yılda bir, 7’nin üzerinde bir şiddetle deprem yaptığı kayıt ve verilerimizde var. Depremle ilgili bilim adamları, depremle ilgili olarak, gününü bilemezler ama ortalama belirli sınırda tarih verebilirler Kahramanmaraş için de yakınlarda bir deprem olacağını söylüyorlar. Bu yakınlık, bir hafta sonra da olabilir, 10 yıl sonra da olabilir. Fakat Kahramanmaraş için de deprem bölgesinde olması nedeniyle, kentsel dönüşüm, kesinlikle çok önemli bir konudur.

Biz kentsel dönüşümün neresindeyiz?

Van Depremi’nden sonra, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yapmış olduğu çalışmalar neticesinde, biz de Kahramanmaraş’ta ne yapabiliriz diye düşündük ve bir çalışma yaptık. Belediyemiz, valiliğimiz ve ilgili kurumlar toplanarak Kahramanmaraş’ta neler yapılacağı konusunda bir fiili çalışma yaptılar. Bunun neticesinde Kahramanmaraş’taki yapılmış  binaların bir röntgenin çekilmesi, binalar sağlam mı çürük mü bunların belirlenmesi söz konusudur. Bu da kamu binalarından başlanarak yapılmalıdır. Şu an öncelikli kamu binalarıdır. Çünkü kamu binaları, toplu yaşam alanlarıdır.  Örneğin bir evde 3 kişi var ama bir okulda 1000 kişi vardır. Dolayısıyla kamu alanlarının önceliği söz konusudur. Kamu alanlarından başlamak üzere bir röntgen çekildi. Şu anda Kahramanmaraş’ta hangi bina çürük, hangi bina sağlam, üç aşağı beş yukarı bellidir. Hatta bazı çürük binalarla ilgili yıkım kararı alındı ve yıkıldı. Bayındırlık Lojmanları dediğimiz yer, kentsel dönüşüm adı altında ilk kazma  vurulan yer oldu ve yıkıldı. Hakikaten çürükmüş, gözlerimizle şahit olduk. Üç gün içerisinde oradaki binaları darmadağın ettiler. Bu yerlere şimdi, depreme dayanıklı yeni kamu binaları inşa edilecektir. Kahramanmaraş’ta kentsel dönüşüm başladı ama kentsel dönüşüm Kahramanmaraş’ta devasa bir projedir. Bu işin içerisine imar mevzuatını sokarak özel sektörleri dâhil ettiğiniz takdirde bu iş daha kolay olur.

Özel sektör bu işe dâhil edilmeli mi? Özel sektöre nasıl bir destek verilmeli?

Kesinlikle dâhil edilmelidir. Kahramanmaraş’ta konut inşası yönünden özel sektörün bir deneyimi mevcuttur. Yaptığı işler ve kalitesi ortada, aynı zamanda yaptığı sermaye birikimi ortadadır. Çok büyük kapasitelerde inşaat yapabilecek firmalarımız var. Bunları bu işe dâhil edebiliriz. Bizim eski mahallelerimiz, zemini çürük mahallelerimiz, zemini sağlam ama üstündeki binası çürük mahallelerimiz bunlara imarla ilgili yeniden bir çalışma yaparak, yeni ana arterler ve yollar belirlenerek, bunların etrafına kat yükseklikleri verilerek buradaki inşaat kalitesi artacaktır. Bu kentsel dönüşüme muhtaç semtler bizim alt gelir grubundaki insanlarımızın olduğu mahallelerdir. Bizim Yatılı Bölge’de kentsel dönüşüme ihtiyacımız yok. Serinkent bir ada ve o adanın kentsel dönüşümü çok kolay olur. Gayberli, Namık kemal, Divanlı gibi yerlerde kentsel dönüşüm bizim için daha önemlidir. Buralarda kentsel dönüşümü yapmak lazım ki buralarında yapılaşması ve yapı stoklarıyla Kahramanmaraş’ın güzel semtlerinden biri olması demektir. Aslında Kahramanmaraş’ta kentsel dönüşümün bir avantajı var. Bizim gece-kondu dediğimiz, çarpık yapılaşmış yerler şehir merkezine çok yakın yerlerdir. Buralarda bir imar çalışmasıyla, birkaç yol güzergâhı belirlediğiniz takdirde kaliteli konut, kaliteli iş yeri yaptığınız takdirde buralardaki yapı stoku çok çok yüksek fiyatlarla talep bulacaktı. Bundan dolayı belediyemiz bununla ilgili imar çalışması yaptığında, özel sektör dâhil edildiğinde güzel bir iş ortaya çıkar. Bunun örnekleri gözümüzün önünde var. Adamın bir gecekondusu var, bu gecekondusunun yanında ki 3–4 tane gecekonduyu bir araya getirip bir ada haline getirip dikine bir imar hakkı verildiği takdirde o insana gecekondu yerine bir daireyi versen, seve seve kabul eder. Daha iyi istihdam sağlanır ve o bölgenin kentsel dönüşümü tamamlanmış olur.

Kahramanmaraş’ta kentsel dönüşüme nereden başlanmalı? Kamu binalarımız dışında öncelik nerelerde olacak?

Kamu dışında kentsel dönüşüme, en önemli yer olarak, Gayberli Mahallesi’nden başlanmalıdır. Çünkü Gayberli Mahallesi dediğimiz yer, zemini en çürük ve toprağın hareketli olduğu yer. Şu anda bile toprak hareketlidir. Zeminde kayganlık söz konusudur. Dolayısıyla Kahramanmaraş’taki en acil kentsel dönüşüm yeri Gayberli Mahallesi’dir.

Kentsel dönüşümde hep şehirlerin merkezleri konuşuldu. Kahramanmaraş’ı ele alacak olursak bizim köylerde çok toprak binamız var. Bu yakın köylere, beldelere bir çalışma yapılmalı mı?

Bu iş, köylere mutlaka yapılmalıdır. Büyükşehir yapılanmasıyla, bu fırsat bize doğuyor. Zaten köylerde bir kentsel dönüşüm için bir tip proje geliştirilebilir ve o vatandaşlara çeşitli teşviklerle mevcut binaları yani bizim köylerimizdeki binaların %90 ı şehir merkezindeki gece kondu standardında binalardır. Köylerde deprem standardına uygun bina ancak %10 civarıdır. Dolayısıyla oraların da kentsel dönüşüme ihtiyacı vardır. Büyükşehir yapılanmasıyla, yeni imar mevzuatıyla artık köylerde bu saatten sonra inşaat yapmak, şehir merkezindeki gibi olacak. Yasadan sonra bu gerçekleşmiş olacaktır. Mevcutla ilgili ise, ilgili belediyeler bir tip projeyle bunları teşvik ederek kendi binalarını kendilere yıktırıp yerlerine o tip projeyi, standartlarına uygun, zeminine göre bir bina yapılması uygun olabilir. Hatta bu binaların biraz daha toplulaştırılmasıyla köylere hizmet daha da kolaylaşır. Dağınık yerleşime hizmet etmek çok zordur. Ama bu köylerde bir toplulaşma olursa tam bir köy olur ve buralara hizmet daha da kolay olur. Çok büyük tasarruf sağlanır.

Bu ciddi bir projedir. Bu, Necati Okay’ın projesi diyebilir miyiz? Şehirle ilgili bir projeniz var mı?

Bu kentsel dönüşüm ile yapılacak işler bellidir. Ama bunu bir an önce yapmak gerekir. Buna hemen başlamak lazım ve bu işe kamu binaları ve özel binalardan da başlamak lazım. Bunun görülmesi amacıyla bir tane örnek bina yapmak gerekir.

Belediye özel sektörle bir araya gelip ‘Bu işi, nasıl yaparız?’ diye konuşmalı mı? Sivil toplum kuruluşları ve özel sektörle, bunu nasıl hızlandırırız, diye konuşmalı mı?

Kesinlikle konuşmalıdır. Kahramanmaraş’ı kentsel dönüşümde nasıl hızlandırırız, Maraş’ı depreme hazır bir hale nasıl getiririz, bunu bu konuyla ilgili ne kadar kurum, kuruluş varsa bunlar bir araya gelip bu konuyu konuşmalıdır. Konuşuyorlar ama daha bir yol haritası yok. Kesinlikle bu işi hızlandırmamız lazım. En azından bir tane örnek yapmalıyız. Şehrimizde bir meydan çalışması var. Binayı yıkıp yerine, modern binayı millete bir göstermeliyiz. Daha önce bir bina vardı. Şimdi orada 5 katlı etrafında yeşil sahası olan bir apartman oldu ve bu insanlar burada oturuyor. Bunu yapıp örnek olarak o vatandaşa göstermek lazım ve kentsel dönüşüm için o örnekle vatandaşın kapısına gitmek lazım. Birkaç mahallede, örnek kentsel dönüşüm projesi yapmak lazım.

Kentsel dönüşüm ile alakalı söylemek istediğiniz başka bir şey var mı?

Kentsel dönüşümü, Kahramanmaraş’ımız en kısa sürede tamamlayacaktır. Depreme hazır bir hale gelecektir. En azından bunun bilincinde olmak bile bizi ümitlendiriyor. Kahramanmaraş’ın gündeminde şu an kentsel dönüşüm var. Depreme karşı dayanıklı bina yapma projesi var. Kahramanmaraş’ın deprem bölgesi olduğu bir gerçektir. Bu, bile çok önemlidir. Halkımız bu konularda bilinçlidir. Üç yıl önce böyle değildi. Kahramanmaraş’ın gündeminde deprem, kentsel dönüşüm yer alıyor ve bu bizi ümitlendiriyor. Kahramanmaraş’ı önümüzdeki yıllarda depreme hazırlıklı hale getireceğiz.