Almanya’da Orta öğretimde eğitimcilerin tavsiyeleriyle karar verilebilecek öğrencilerin yeteneklerine göre ayrıldıkları dört tip okul bulunmaktadır:

Gymnasium, en yetenekli öğrencileri bünyesinde barındırır ve onları üniversiteye hazırlar; Realschule, orta düzeydeki öğrenciler için yaygın olan öğretim kurumlarıdır;

Hauptschule, öğrencileri mesleki eğitime hazırlar

Gesamtschule veya kapsamlı okul her üç uygulamayı da bünyesinde bulundurur. Ayrıca Förderschulen (fiziksel veya zihinsel engelliler için) adında okullar da bulunmaktadır. Her 21 öğrenciden biri Förderschule okuluna devam etmektedir.

5 ve 6. sınıfta bulunan öğrencilere ebeveyn ve öğretmenleri tarafından yukarıda bahsedilen eğitim basamaklarından hangisini seçmeleri konusunda bir oryantasyon aşaması (Orientierunsstufe) verilmektedir. Berlin ve Brandenburg dışında tüm eyaletlerde, bu oryantasyon aşaması orta okulların programına koyulmuştur. Öğretmenler ana derslerden (Matematik, Almanca, bilim, yabancı dil) alınan notlara bağlı olarak detayları ve eyalete göre değişen yasal gereklilikleriyle eğitim önerisi vermektedir.

Üniversiteye girmek için, lise öğrencilerinin Abitur sınavını başarıyla geçmeleri gerekmektedir; fakat bunun yanında mesleki okul diplomasına sahip öğrenciler de giriş için başvuruda bulunabilmektedirler. Duale Ausbildung adı verilen özel bir staj sistemi, mesleki eğitim öğrencilerine okullarına devam ederken bir şirket bünyesinde çalışmalarına imkân tanımaktadır.

Staj dönemi boyunca öğrenci, şirketin yarı zamanlı çalışanı konumundadır ve şirketten bir maaş almaktadır. Berufsschule ve mezuniyet sınavı olan IHK'yi başarılı bir şekilde geçtikten sonra, öğrenciye bir sertifika verilir ve düşük yönetim düzeyine kadar bir profesyonel kariyere başlamaya hazırdır. Bazı bölgelerde öğrencilere yasaların gerektirdiği şekilde eğitimler de verilir. (bankada özel bir konum, hukuk görevlisi).

Almanya'da 16 eyaletin eğitim alanında özel sorumlulukları vardır. Federal parlamento ve federal hükûmet eğitim sistemini yalnızca mali yardım konusunda etkileyebilmektedir (eyalete göre). Bu nedenle birçok farklı okul sistemi bulunmaktadır; fakat, her eyalette başlangıç noktası olan Grundschule (ilk okul) dört yıllık bir eğitim sunmaktadır (Berlin ve Brandenburg'da altı).

Abitur (kısaca Abi), Alman ortaöğretim sisteminde eyalete göre 12 veya 13 yıl eğitim ve son sınıfta yapılan beş ayrı merkezi sınav sonrasında ulaşılabilen en yüksek lise diplomasıdır. Almanya'da yüksekokul veya üniversite eğitimini mümkün kılan bu diploma, Avrupa Birliği'ndeki başka ülkelerde de (İngiltere, Avusturya, İsviçre vb.) tanınmış, üniversite eğitimi için yerel diplomalara (Matura, A-level, IB vb.) denk tutulmuştur. Kelime anlamı olarak başarılı öğrenim dışında, yetişkinlik anlamına da gelmektedir.

Abitur diplomasına sahip öğrenciler, tabi oldukları uyruğa bakılmaksızın, Avrupa Birliği vatandaşı öğrencilerle aynı haklara sahip olur (EU-Bildungsinländer). Bu bağlamda henüz tam üye sıfatını alamamış Türkiye sınırlarında doğup, sadece bu uyruğa sahip öğrenciler, Avrupa'daki eğitimleri süresince herhangi bir zorlukla karşılaşmamaktadır. Abitur'un Avrupa'daki bu geniş çaplı avantajlarının yanında ABD'deki birçok üniversite de başvuru aşamasında Abitur'u bir artı puan olarak değerlendirmekte, Abitur derslerinin notlarına göre kredi muafiyeti de vermektedir.Türkiye'deki çeşitli vakıf üniversiteleri de son yıllarda benzer bir tavır içine girmiştir (ek burs, kredi muafiyeti, hazırlık atlama vb.)