Başımız ağrıdığında bir çoğumuzun için ağrı kesiciler kurtarıcı gibi görünür. Ülkemizdeki herhangi bir eczanede de hergün onlarca kutu ağrı kesici satılıyor.
Bir çoğumuz, "Başım ağrıdığından dolayı kullanıyorum" diyor. Peki vatandaş ağrısını dindiren bu ilaçların vücuduna verebileceği zararı biliyor mu? Bu soruya ise genellikle "hayır" cevabı veriliyor.
Nefroloji uzmanların ise bu konuda vatandaşlara önemli uyarıları var.
Konuya ilişkin bilgi veren Nefroloji uzmanı Dr. Mustafa Sağlam, "Özellikle uzun yıllar ( 3-4 yıl kadar ) ağrı kesici ilaç kullanımı böbreklerde kalıcı hasara sebep olabiliyor. Bazen tek doz ağrı kesici bile böbreklerde alerjik reaksiyona sebep olarak böbreklerin ani olarak bozulmasına sebep olabiliyor" diye konuştu.
Dr.Mustafa Sağlam, Türkiye'de ağrı kesici kullanımının çok yaygın olduğunu söyledi ve ağrı kesici ilaçlarla ilgili şu bilgileri verdi: “Günlük hayatta en kolay ulaşabileceğimiz ilaç guruplarından olan ağrı kesiciler pek çok insanın vazgeçilmezi. Genel olarak, baş ağrısı, eklem ağrıları, diş ağrısı ve adet sancısı gibi hafif ve orta şiddetli ağrılar ile çeşitli hastalıklar nedeniyle meydana gelen ateşi düşürmede kullanılırlar. Romatoid artrit, osteoartrit, gut gibi hastalıkların tedavisinde doktorun belirleyeceği dozda ağrı kesiciler tedavi amaçlı olarak da kullanılmaktadır.”
Özellikle "non-steroit" tipli ağrı kesicilerin, romatizmal hastalıklar için üretildiğini anlatan Sağlam, "Ancak toplumun ağrıyı çabuk ortadan kaldırdığından dolayı tercih ettiği bu ilaçların uzun süreli kullanımı böbrekte çok ciddi hasar yapabiliyor. Bu tip ilaçlar ağrıyı hızla kestiği gerekçesiyle kesinlikle doktor bilgisi dışında kullanılmamalı" diye konuştu.
Ağrı kesici ilaçlar şeker, kalp ve tansiyon hastaları ile yaşlı insanların böbreklerinde hasar yapmaya daha çok meyilli. Ama bilinçli kullanılırsa zarar verme ihtimali daha az olan ağrı kesiciler de var.
Nefroloji uzmanı Dr. Mustafa Sağlam, bu konuda, "Özellikle parasetamol türevi ağrı kesicilerin birkaç gün - birkaç hafta gibi kısa süreli kullanımında böbreğe zarar verme ihtimali daha azdır ve diğer ağrı kesicilerin tek dozu bile böbreğe zararlı olabilir" dedi.
“Ağrı kesici sadece ağrıyı hissettirmiyor”
Ağrı kesicilerin bazı hastalıklar hariç tedavi edici olmaktan çok semptom gidermeye yönelik ilaçlar olduğunu söyleyen Sağlam şunları ekledi: “Vücutta ağrıya sebep olabilecek herhangi bir koşul meydana geldiğinde ağrı merkezimiz harekete geçer ve ağrıya neden olan bileşikler salınır. Ağrı kesiciler de bu kimyasalların oluşumunu engelleyerek etkilerini gösterirler. Yani aslında ağrı kesici aldığımız zaman vücudumuzdaki hasarı tedavi etmiş değil sadece ağrıyı hissetmemiş oluyoruz.”
Ağrı kesiciler içinde "yüksek doz" tüketiminin yaygın olduğuna dikkati çeken Sağlam, bunun çok riskli sonuçlar doğurabildiğini, her ilacın bir zehir olabileceğinin unutulmaması gerektiğini belirtti.
Ağrı kesiciler, zamanla vücutta birikiyor
Sağlam, ağrı kesicilerin zaman içinde vücutta biriktiğini, uzun süre yüksek doz kullanımının organ hasarına neden olduğunu dile getirdi.
Sağlam, yapılan çalışmalara göre, bu durumun böbreklerde hasara yol açtığına, yüksek doz, uzun süre ağrı kesici kullanımı ve böbrek yetmezliği ilişkisini inceleyen çeşitli araştırmaların bulunduğunu vurguladı.
Sağlam, "Yapılan araştırmalarda kişinin yıllar içinde kaç gram ağrı kesici aldığı incelendi. Elde edilen sonuca göre, 10 yılda 2 kilogramın üstünde ağrı kesici kulllanan bir kişide böbrek yetmezliği gelişme riskinin arttığı tespit edildi" dedi.
Bunların yanı sıra;
· 60 yaş üzerindekiler
· Yüksek kan basıncı, kalp hastalığı veya böbrek rahatsızlığı olanlar
· Diüretik (idrar söktürücü) ilaç kullananlar
· Çoklu ilaç kullanan kişiler bireysel tercihlere göre ağrı kesici kullanmamalıdırlar, mutlaka doktora başvurmalıdırlar.”
Sağlam, ağrının şiddetine göre ağrı kesici tercihinin ve dozunun bireysel tahminlere göre değil doktor ve eczacı tavsiyesiyle yapılması gerektiğini vurguladı.
Sağlam, böbrekleri korumak için gereksiz ilaç kullanımından kaçınmak gerektiğini ifade etti.
Yaşlı ve riskli hastalarda kullanılan antibiyotikler, anjiyo ve diğer radyoloji incelemelerinde kullanılan damardan verilen kontrast maddelerin de böbreklere zarar verebileceğini belirten Sağlam, "Sonuç olarak bilinçsiz ilaç kullanımı böbrekleri öldürüyor" ifadesini kullandı.