Sosyal güvenlik sisteminde köklü değişiklik yapan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca, herhangi bir işte çalışmayan ve bakmakla yükümlü olunan sıfatını taşımayanlar re’sen Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamına alındı. Bu kararın ne anlama geldiği ilk başta anlaşılmadı. Hastalandığında sağlık hizmeti almak için hastanelere gidenler, sağlık hizmeti alamayınca borçlu olduklarını öğrendi.
GSS primleri, ilk yıllarda ailenin gelir durumuna bağlı olarak üç kademeli belirlendi. Okulunu bitirdiği halde çocuğu işe giremeyen aileler büyük borçlarla karşı karşıya kaldılar. Ancak, 2017 yılında soruna neşter atıldı. Kademeli prim uygulamasına son verildi. 1 Nisan 2017 tarihinden itibaren herkesten aynı prim alınmaya başlandı. Önceki borçlar için de en fazla bu tutar üzerinden ödeme olanağı sağlandı.
GELİR TESTİNDE SÜRE DOLDU
Yaklaşık 2.7 milyon kişinin GSS prim borcu yeniden hesaplandı. Yeni düzenleme uyarınca, GSS primini kendileri ödemek zorunda olanlar aylık 76.75 TL prim ödemek zorunda. Bu primi ödeme gücü olmayanlar da gelir testine girebiliyor. Gelir testinde hane içinde kişi başına gelirin brüt asgari ücretin 3’te 1’inden az olup olmadığına bakılıyor.
Buna göre, hane içinde geliri 2019 yılı için 852.80 TL’nin altında olanların primini devlet karşılıyor. Gelir 852.80 TL’nin üzerinde ise aylık 76.75 TL prim ödemek gerekiyor.
Önceki yıllardan kalan borcundan kurtulmak isteyenlere de gelir testine başvurma hakkı tanındı. Geliri asgari ücretin 3’te 1’inden az olanların borcu silindi. Eski borçlardan kurtulmak isteyenlere gelir testi konusunda tanınan süre birkaç defa uzatıldıktan sonra 31 Aralık 2018 tarihinde sona erdi. Bunlara yeniden gelir testi fırsatı tanınmadı.
28 ŞUBAT SON FIRSAT OLABİLİR
Gelir testine girmeyen ya da girdiği halde geliri yüksek çıktığı için prim borcunu ödemek zorunda olanlara tanınan süre de 31 Aralık 2018 tarihinde dolmuştu. Fakat aralık ayının son haftasında çıkartılan yeni bir yasayla 28 Şubat’a kadar yeni bir süre daha tanındı. Bu son fırsat olabilir.
Bu ay sonuna kadar GSS prim borcunu ödemeyenler, yeni fırsat tanınmadığı takdirde 1 Mart 2019 tarihinden itibaren Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) üzerinden sağlık hizmeti alamayacaklar.
GECİKME FAİZİ AVANTAJI
2008 nisan ayı ve öncesine ait GSS prim borcunu bu ay sonuna kadar ödeyenlerden gecikme faizi ve gecikme cezası alınmayacak. Daha sonra ödeyenler ise gecikme faizi ve cezasıyla birlikte daha yüksek faturalarla karşı karşıya kalacaklar.
YENİ MEZUNLARA İKİ YIL SAĞLIK HİZMETİ
Herhangi bir işte çalışmayan kişiler açısından GSS yükümlülüğü 18 yaşında başlıyor. Lise ve dengi okul mezunları için bu süre 20, üniversite mezunları için ise 25 yaş olarak uygulanıyor. Öğrenciler, okuldan mezun oldukları tarihten itibaren iki yıl süreyle, prim ödemeden sağlık hizmeti alabiliyor. Ancak, bu ilave süreler hiçbir şekilde, öğrenim durumuna göre 20 ve 25 yaşı aşamıyor.
Örneğin, 1 Mayıs 1994 doğumlu bir genç üniversiteyi 2017 yılı haziran ayında bitirdiyse, normalde 2019 yılı haziran ayına kadar prim ödemeksizin sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. Ancak, 1 Mayıs 2019 tarihinde 25 yaşını doldurmuş olacağı için, bu tarihten itibaren sağlık hizmeti alabilmesi için prim ödemeye başlaması gerekecek
SGK PRİM BORÇLARI İÇİN DE SON TARİH 28 ŞUBAT
SGK’ya olan prim borçlarını yapılandırma başvurusunda bulunan ancak ödemeyi aksatanlar için tanınan süre de 28 Şubat’ta sona erecek. Prim borçlarının 28 Şubat’a kadar ötelenmesi hakkından, 27 Ağustos 2018 tarihine kadar 7103 sayılı Kanun kapsamında yapılandırma başvurusunda bulunanlar yararlanacak.
Yapılandırma başvurusunda bulunduğu halde ödemesi gereken tutarları süresinde ödemeyerek veya eksik ödeyerek yapılandırması bozulanlar, söz konusu tutarları, ödemeleri gerektiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için geç ödeme zammı ile birlikte 28 Şubat 2019 tarihine kadar ödemeleri halinde, yapılandırma haklarından yararlanmaya devam edecekler.
Son ödeme tarihi 31 Ağustos 2018 olan birinci taksit için 8 Eylül 2018’den; son ödeme tarihi 31 Ekim 2018 olan ikinci taksit için ise 1 Kasım’dan geçerli olmak üzere ödeme tarihine kadar aylık yüzde 2 oranında geç ödeme zammı eklenecek.
PEŞİN ÖDEMEYİ YAPMAYANLAR YÜZDE 90 İNDİRİM HAKKINI KAYBETTİ
7103 sayılı Kanun’la peşin ödeme tercihinde bulunanların, gecikme faizi ve cezaları yerine, anaparaya Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) artış oranında eklenen tutarın yüzde 90’ı silinmişti. Anaparaya, enflasyon farkının sadece yüzde 10’u ilave edilerek ödeme olanağı sağlanmıştı.
Son çıkan kanunla yapılandırma borcunu aksatanlara 28 Şubat’a kadar ödeme imkânı getirildi ama bunlar yüzde 90 oranındaki indirim hakkını kaybettiler. Bunların anapara borçları önce borcun doğduğu tarihten 18 Mayıs 2018’e kadar Yİ-ÜFE oranında artırılacak. Bu tutara 8 Eylül 2018’den ödemenin yapılacağı tarihe kadar aylık yüzde 2 oranında geç ödeme zammı uygulanacak.
Peşin ödeme tercihinde bulunup borcunu 8 Eylül 2018 tarihine kadar ödememiş olanlar, borçlarını taksitli ödemeye çeviremeyecekler.