Teslimatı sürekli erteleyen Amerikalı firma Lockheed Martin, şimdi de “pilotların oksijensizliği” problemini ortaya attı. Bunun önemli olmadığını belirten Türk yetkililer ise, teslimatın geciktirilmesinin manidar olduğunu ifade etti.
İngiltere’nin başını çektiği ve Türkiye’nin de ortaklarından olduğu konsorsiyum için ABD’li firma Lockheed Martin tarafından üretilen F-35’ler Hollanda’daki testlerde yetersiz oksijen problemi verdi. Türkiye’nin 2’si bu yıl sonunda, kalanı 2018 yılında teslim almayı planladığı Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) F-35’ler için ABD Air Force Pentagon Sözcüsü Joe Della Vedova’nın açıklamalarına göre, F-35 pilotlarının yaşadığı sıkıntıları ‘fizyolojik perdeler’ olarak değerlendiriyor.
Bilindiği gibi, Türkiye’nin 2002’de dâhil olduğu projenin diğer ortakları Avustralya, Kanada, Danimarka, İtalya, Hollanda, Norveç, İngiltere ve Almanya olmuştu. 15 yıldır süren çalışmalarla ABD’li firma Lockheed Martin tarafından üretilen Müşterek Taarruz Uçağı F-35’ler için ilk teslimatın 2017’nin sonu olarak öngörülmüştü. Daha sonra İsrail, Japonya ve Güney Kore de ABD’nin yabancı askeri malzeme alıcıları olarak konsorsiyumun F-35 uçaklarından almaya karar vermişti. Türkiye bu kapsamda F-35’lerden ilk partide 100 tane sipariş verdi.
Konsorsiyum tarafından üretilen savaş uçakları Mayıs 2016’da, California’dan kalkarak testler için Hollanda’nın Leeuwarden şehrindeki hava üssüne indi. Burada teslim alınan savaş uçakları Hollanda’da 3 hafta boyunca, ses ölçümleri dâhil farklı test uçuşlarını yapıldı. Burada yapılan bütün testlerden geçen uçaklar, halkın ziyaretine de açılmıştı. Bu yıl seri üretimden çıkan F-35’ler için ise ilk problem pilotların şikayetleriyle geldi. Uçuş sonrasında pilotlarda yapılan testlerde kandaki oksijen miktarının azalmasından kaynaklandığı düşünülen, çeşitli problemler algılandı.
PROBLEM ÇÖZÜLEMİYOR
Dünya üzerinde 17 ayrı noktada bakım üstleri bile oluşturulan F-35’ler için bu meseleyi dile getiren ABD Air Force Pentagon Sözcüsü Joe DellaVedova, pilotlarının yaşadığı olayları “fizyolojik perdeler” olarak değerlendirdi. Sözcü, soruşturmaya rağmen problemin kaynağının tespit edilemediğini ifade etti.
Söz konusu uçaklardan geçen yıl İsrail’e 50 adet teslim edilmişti.
Geçmişte ABD Hava Kuvvetlerine ait F-22 uçaklarında da benzer problem yaşanmıştı. Haziran ayında ABD’nin Luke Hava Üssü’nden havalanan F-35 pilotları benzer oksijensiz kalma olaylarını raporlamış, uçuşlar 9-21 Haziran tarihleri arasında geçici olarak durdurulmuştu. ABD’li askeri yetkililer daha önce bu tür vakaların sayısında hızlı bir yükseliş gözlemlendiğini, pilotlardan baş dönmesi, parmaklarda batma ve oryantasyon kaybı gibi şikayetlerin geldiğini söyledi. Konuya ilişkin yapılan soruşturmanın söz konusu olayların kandaki oksijen miktarının azalmasından mı, yoksa karbon dioksit fazlalığından, su kaybından, uyku yetersizliğinden veya aşırı yorgunluktan mı kaynaklandığının kesin olarak tespit edemediği de gelen bilgiler arasında.
F-35’lerdeki bu meselelerin çözümüne ilişkin çalışmaların devam ettiği yönünde bilgiler ABD’den gelirken, Türk askerî yetkilileri, 2018 yılında tüm teslimatın tamamlanması beklenen F-35’lerin yakın zamanda Türk semalarında görülme imkanının şimdilik olmadığını ifade ediyorlar. Bu problemin önemli olmadığını da belirten askeri yetkililer, Türk Hava Savunması için önemli bir unsur olan uçakların teslimatının uzatılmasının manidar olduğunu ifade etti.