Diyanet İşleri Başkanlığı, 2018 Yılı Kurban Bayramı’nda ve 2019 Yılı Kurban Hizmetlerinin Uygulanmasına Dair Tebliğ yürürlüğe girene kadar kesilecek kurbanlarla ilgili esaslar, alınacak tedbirler ve bu konulara ilişkin diğer hususları kapsayan tebliği Resmi Gazete’de yayımlandı. Belirlenen esaslara göre il ve ilçelerde hazırlanan kurban satış ve kesim yerleri 1 Ağustos 2018 tarihinden itibaren kurul ve komisyon üyesi kurum ve kuruluşların web sayfalarında yayınlanacak. Başta kist hidatik, şarbon, bruselloz, kırım kongo kanamalı ateşi, tüberküloz gibi hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar olmak üzere toplum ve çevre sağlığı, etin usulüne uygun işlenmesi, pişirilmesi, tüketilmesi, sakatatların çöpe atılmaması, evcil ve yabani hayvanlara verilmemesi ve benzeri konularda vatandaşlar bilgilendirilecek. İstanbul Anadolu yakasına kurbanlık hayvan girişleri de 6 Ağustos 2018 tarihinde başlayacak. 

Salgın hastalıklar açısından dikkat edilecek hususlar 

Tebliğe göre hayvanların pazarlarda ve özellikle satılmayanların geri dönüşlerinde herhangi bir risk taşımaması için, sevk öncesi Yurtiçi Veteriner Sağlık Raporlarının düzenlenmesinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Hayvan Hastalıkları ile Mücadele ve Hayvan Hareketleri Kontrolü Genelgesi ve diğer talimatlarında belirtilen koruyucu aşılamalara ilişkin hükümlere göre hareket edilecek olup özellikle şap hastalığı yönünden aşı ve bağışıklık sürelerine dikkat edilecek. Kurban satış yerlerine girişlerde bu belgeler mutlaka kontrol edilecek.

Kurbanlık hayvan yetiştiren işletmelerdeki büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar salgın hastalıklar yönünden kontrol edilecek. Hayvan pazarı, borsa, geçici kurban satış ve kesim yerlerinin resmi ve belediye veteriner hekimlerince yapılan kontrol ve denetimleri sıklaştırılacak.

Hayvan pazarı, borsası, geçici kurban satış merkezi, kesim yerleri ile nakil araçlarının temizlik ve dezenfeksiyonu aksatılmadan yapılacak. Görevlilerce dezenfeksiyon kayıtları tutularak kontroller gösterilecek. Tebliğ ile hayvan nakil araçlarında kullanılmak üzere hayvan pazarı, borsa ve hayvan satış yerlerinde temiz altlık bulundurulması zorunlu kılınırken nakil sonrasında araçlarda bulunan altlık ve gübreler şap hastalığını bulaştırma riskinin yok edilmesi açısından güvenli bir şekilde imha edilecek. Bunların gübre olarak arazide kullanılmasına izin verilmeyecek.

Kurban satış yerlerine yönelik alınacak önlemler 

Belirlenen esaslara göre kurban satış yerlerine getirilen hayvanların il içi hareketlerinde pasaport/nakil belgesi, iller arası hareketlerinde ise veteriner sağlık raporları, pasaport/nakil belgeleri kontrol edilerek, belgeleri tam olanların girişine izin verilecek. Sığır cinsi hayvanların tanımlanması, tescili ve izlenmesi yönetmeliğine ve koyun ve keçi türü hayvanların tanımlanması, tescili ve izlenmesi yönetmeliğine göre küpelenmemiş ve kayıt altına alınmamış hayvanların kurban satış yerlerine girişlerine müsaade edilmeyecek.

Kurban satış yerlerinde komisyonlarca belirlenecek yeterli sayıda resmi/belediye/serbest veteriner hekim, belediye zabıtası ile din görevlilerinden oluşan ‘Kurban Kontrol ve Denetim Birimi’ kurulacak olup bu birimde görev yapacak serbest veteriner hekimler, Veteriner Hekim Odaları ile işbirliği yapılarak belirlenecek. Kurban satış yerleri belediyelerce her gün sabah ve akşam temizlenecek ve etkin dezenfektan maddeler kullanılarak dezenfekte edilecek.

Kurbanlık hayvanların kesiminde ve kesim yerlerinde dikkat edilecek hususlar 

Tebliğ ile belirlenen esaslara göre kurbanlık hayvanlar, belediyelerden çalışma izni almış kesimhane ile komisyonların belirlediği kesim yerlerinde kasaplık belgesi veya kesim elemanı yetiştirme ve geliştirme kurslarından alınmış ‘Kurs Bitirme Belgesi’ olanlar tarafından; köylerde ve belirlenmiş kesim yeri bulunmayan yerlerde ise (cadde, sokak ve parka bakmamak kaydıyla) kendi bahçelerinde usulüne uygun olarak ve çevreye zarar vermeyecek şekilde ehil kişilerce kesilebilecek.

Cadde, sokak ve park gibi kamusal alanlarda kurbanlık hayvan kesimleri yapılması engelenecek. Kesim yerleri; resmi ve belediye veteriner hekimleri, belediye zabıta ekipleri ile din görevlileri işbirliğinde etkin olarak denetlenecek ve kontrol edilecek. Kesim yerlerindeki atıkların çevre kirliliğine sebep olmaması için gerekli önlemler alınacak. Kesilen hayvanlara ait hastalıklı organlar, kesim sırasında oluşan atıklar, kist hidatik riskine karşı karaciğerler ve akciğerler kesinlikle evcil ve yabani hayvanlara verilmesinin önüne geçilecek.

Kurban satışı ve kesimi yapılacak yerlerin fiziksel özellikleri ve uyulması gereken kurallar 

Tebliğde kurban satışı ve kesimi yapılacak yerlerin fiziksel özellikleri ve uyulması gereken kurallar şu şekilde belirtildi: “Mevcut hayvan pazarları ve borsaların dışında Komisyonlarca şehrin nüfus yoğunluğu dikkate alınarak şehirlerin ana girişlerinde ve uygun diğer alanlarında kurban satış yerleri belirlenir. Hayvanların şehir merkezlerine girişlerine ve bu satış yerlerinin dışında diğer yerlerde satışına müsaade edilmez. Su, elektrik, kanalizasyon veya foseptik çukuru ve benzeri alt yapısı olan yerler hazırlanır. Kesim yerinin tabanı beton, beton asfalt ve benzeri sızdırmaz malzemeden olur.

Kurban satış ve kesim yerlerinde, su, tuvalet, kapalı oturma yeri ve benzeri sosyal ihtiyaçların karşılanacağı yerler ile hayvanların taşındıkları araçlara bindirilmesine ve araçlardan indirilmesine uygun rampalar yapılır.
Hayvanlar, zemini temiz ve kuru, etrafı ve üstü kapalı mahallerde, büyükbaş hayvanlar uzun ipli yular ile muhafaza edilir ve nakilleri sırasında yeteri kadar tecrübeli eleman bulundurulur.

Kesim yeri için, tazyikli suyla yıkama imkanına sahip, zeminde gerekli ızgara sistemi bulunan mekanlar seçilir, atık sular çevreye bırakılmaz, yeterli miktarda aydınlatma ve havalandırma sağlanır.

Hayvan dışkıları ve benzeri atıklar sızdırmaz, dayanıklı, yüksek yoğunluklu polietilen siyah torbalara 2/3 oranında konulur, gerektiğinde ikinci torba kullanılır, ağzı iyice bağlanır ve sızdırmaz kapalı özel atık taşıma kamyonları ile belediye tarafından düzenli olarak bertaraf edilir.

Satış yerlerinin temizlenmesi ve atıkların alınması belediyelerce her gün yapılır.
Belediyeler bayram öncesi ve süresince satış yerlerinde, bayram süresince kesim yerlerinde temizlik ve denetim birimlerinden yeterli sayıda eleman bulundurur.

Satış noktalarında hayvan atıkları dışındaki atıklar da aynı şekilde biriktirilerek en kısa sürede belediyelerce düzenli olarak bertaraf edilmek üzere alınır.

Belediyeler kurban satış ve kesim yerlerinde yeterli miktarda atık taşıma aracı ve konteyner bulundurur. Belediyeler atık konteynerleri dolmadan ve toplanan atıkları sıkıştırmadan bertaraf alanına ulaştırır. Belediyeler kurban satış ve kesim yerlerinde hayvanları tartmak için kantar bulundurur.

Kullanılacak tüm makine ve ekipman ile çalışanların temizlik ve dezenfeksiyonu yaptırılır. Yeterli miktar ve basınçta ve içilebilir nitelikte kullanma suyu bulundurulur.

Biriken gübre, çöp ve sakatat ile diğer atıklar çevreye zarar vermeyecek şekilde üstü kapalı bir mahalde toplanır ve daha sonra hijyenik şartlara uygun olarak izale, bertaraf ve tahliyesi sağlanır. Kesim sonrası ortaya çıkan kan, tank veya benzeri sızdırmaz bir yerde toplanır ve uygun bir şekilde bertaraf edilir. Gübre birikimi için özel bir yer ayrılır. Hastalıklı organlar ile karkaslar en az iki metre derinliğinde çukurlara gömülüp üzeri kireçle örtülür veya uygun bir yerde yakılarak imha edilir. İmha işleminin, yakma suretiyle yapılması durumunda ilgili mevzuat hükümlerine uyulur.

Cezai hükümler 

Yayımlanan tebliğde kesime uygun alanlarda gerekli önlemleri almayanlara 232 liradan başlayan ceza yaptırımı uygulanacak. Buna göre park, bahçe, cadde, sokak, bina önleri, meydan gibi umuma açık ve kurban satış ile kesimine uygun olmayan yerlerde bu tür faaliyetlerde bulunanlar ile kesime uygun alanlarda gerekli önlemleri almayanlara 232 lira ceza kesilecek.

Kurban kesim yerlerinde gerekli yasaklara uymayan ve önlem almadan kurban atıklarını toprağa veren tesislere ise toplu kesimler için 58 bin 351 lira cezai yaptırım uygulanacak olup, bu fiilin konutlarda işlenmesi halinde bin 450 lira ceza kesilecek.

Hayvanların kesilmesi; dini kuralların gerektirdiği özel koşullar dikkate alınarak hayvanı korkutmadan, ürkütmeden, en az acı verecek şekilde, hijyenik kurallara uyularak ve usulüne uygun olarak bir anda yapılır. Hayvanların kesiminin ehliyetli kişilerce yapılması sağlanacak olup bu hükümlere aykırı hareket edenlere hayvan başına bin 255 TL idari para cezası uygulanacak. Ayrıca kesin olarak öldüğü anlaşılmadan hayvanların vücutlarına müdahalede bulunmak yasak olup bu hükme aykırı davrananlara da 625 TL para cezası uygulanacak.